EXPROOF

Ex proof Nedir ?

Ex proof nedir ?

"Eksproof" veya "explosion proof" terimleri, patlayıcı ortamlarda kullanılan elektrikli ekipmanların (motorlar, lambalar, sensörler vb.) özel bir koruma standardını ifade eder. Bu cihazlar, gazlar, buharlar veya tozlar gibi patlama tehlikesi olan ortamlarda güvenli bir şekilde çalışabilmeleri için tasarlanmıştır.

Exproof cihazlar, içerideki elektrik kıvılcımlarının veya yüzey sıcaklıklarının patlayıcı bir ortamda bir patlamaya neden olabilecek kadar yüksek olmasını engelleyen özel bir yapıya sahiptir. Bu cihazlar genellikle özel contalarla ve sızdırmaz muhafazalara sahiptir. Ek olarak, içlerinde patlayıcı maddelerin birikmesini önleyen özel bir tasarıma sahiptirler.

Patlama riski olan ortamlarda çalışanları korumak için egzoz sınıflandırması çok önemlidir. Bu tür ekipmanlar, gaz depoları, madenler, petrol rafinerileri, cephanelikler, kazan daireleri ve kimyasal tesisler gibi endüstriyel ortamlarda yaygın olarak kullanılmaktadır.

Exproof Zone haritası belirleme

Exproof (explosion proof) ekipmanların kullanılacağı alanlar, uluslararası kabul görmüş standartlar ve yönetmelikler aracılığıyla belirlenir. Bu alanlar genellikle patlayıcı ortamın varlığı ve yoğunluğuna göre adlandırılır ve "Ex Zones" olarak bilinir. Ex zone haritası oluşturmak, bu alanların sınıflandırılması ve uygun ekipmanların seçilmesi için çok önemli bir adımdır.

Ex zone haritası oluştururken tipik olarak aşağıdaki adımlar uygulanır:

Patlayıcı Ortamın Sınıflandırılması: İlk olarak, patlayıcı gazların, buharların veya tozların bulunabileceği yerler bulunur ve sınıflandırılır. Örneğin, gazların ve buharların bulunduğu bölgeler tipik olarak IEC 60079-10 standardına göre sınıflandırılır.

Ex Zone Sınıfları: Genellikle Ex Zone 0, Ex Zone 1, Ex Zone 2 (gazlar ve buharlar için) veya Ex Zone 20, Ex Zone 21, Ex Zone 22 (tozlar için) olarak adlandırılan alanlar sınıflandırılır.

Risk Değerlendirmesi ve Haritalama: Sınıflandırılan alanlarda patlama riski değerlendirilir ve bu veriler kullanılarak Ex zone haritası oluşturulur. Bu harita, her bir Ex zone'un sınırlarını ve tehlikelerini göstermektedir.

Yerel Yönetmelikler ve Standartlar: İlgili yerel yönetmelikler (örneğin, Avrupa Birliği ATEX Direktifi) ve uluslararası standartlar (örneğin, IEC 60079 serisi) ile uyumlu olan Ex zone haritası oluşturulmalıdır.

Exproof zone haritası, hem güvenlik hem de yasal uyum için çok önemlidir. Bu işlem genellikle uzman danışmanlar veya mühendisler tarafından yürütülür ve hassas sınıflandırma standartları ve ölçütlerine dayanır.

ATEX nedir ?

ATEX, Avrupa Birliği'nde patlayıcı ortamlarda (ATmosphères EXplosibles) çalışacak ekipman ve koruma sistemleri için uygulanan yönergeleri ve standartları ifade eder. ATEX direktiflerinin amacı, patlayıcı ortamlarda kullanılan ekipmanların güvenliğini sağlamaktı.

ATEX yönetmeliği, gaz, buhar, sis veya tozların hava içinde patlama tehlikesi oluşturabilecek ortamları tanımlar. Bu tür ortamlarda kullanılacak ekipman, belirli güvenlik sınıflandırmalarına uymalıdır. Ek olarak, bu ekipmanları üreten firmalar CE işareti ile işaretlemeli ve uygunluk beyanı vermelidir.

ATEX, Avrupa Birliği'nde endüstriyel güvenlik standartlarını belirleyen önemli bir direktiftir ve patlama riski olan ortamlarda çalışan çok sayıda sektörü kapsar. Bu standartlar, çalışanların sağlığı ve güvenliği için hayati önem taşımaktadır.

ATEX standartları ve yönetmeliği

ATEX, patlayıcı ortamların varlığı durumunda güvenliği sağlamak için Avrupa Birliği tarafından belirlenen çeşitli kuralları ve standartları ifade eder. Fransızca "ATmosphères EXplosibles" teriminin kısaltması olan ATEX, Türkçede "Patlayıcı Ortamlar" anlamına gelir.

ATEX standartları ve yönetmelikleri, patlayıcı ortamlarda kullanılan ekipman ve koruma sistemlerinin güvenliği için gerekli olan standartları ve yönetmelikleri belirler. Patlayıcı gazlar, buharlar, sıvılar veya tozlar gibi ortamlarda kullanılan elektrikli ve mekanik ekipmanların tasarımı, üretimi ve kullanımı bu standartlar ve yönetmelikler tarafından yönetilmektedir.

Başlıca bileşenler şunlardır:

ATEX Direktifi, Avrupa Birliği tarafından patlayıcı ortamlarda kullanılan ekipmanların piyasaya sürülmesi ve kullanımıyla ilgili temel gereksinimleri düzenleyen bir düzenlemedir. ATEX 2014/34/AB (eşya yönetmeliği) ve ATEX 1999/92/EC (işyerlerinde çalışanların sağlığı ve güvenliği) ana bileşenleridir.

ATEX ekipman kategorileri, patlayıcı ortamlarda kullanıldığı sıklık ve süreye göre belirli risk seviyelerine göre sınıflandırılır.

ATEX 2014/34/AB (Eşya Yönetmeliği): Patlayıcı ortamlarda kullanılan ekipmanların serbest dolaşıma girebilmesi için gereken teknik ve güvenlik koşullarını düzenler. Bu yönetmeliğe uygunluk belgesi üreticilere verilmelidir.

ATEX 1999/92/EC (İşyerlerinde Kullanım Yönetmeliği): Patlayıcı ortamların risk değerlendirmesi, çalışanların güvenliği ve korunması için gerekenleri belirler.

ATEX standartları ve yönetmelikleri, Avrupa Birliği ülkelerinde patlayıcı ortamlarda çalışanların ve ekipmanların güvenliğini garanti etmek için çok önemlidir. Bu standartlar Avrupa Birliği'nde yasal olarak bağlayıcıdır ve patlayıcı ortamlarda çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak için çok önemlidir.

İneris kodu okuma ve anlama

ATEX İNERIS kodu, Avrupa Birliği ATEX direktiflerine uygun olan patlayıcı ortamlarda kullanılan ekipmanların INERIS (Fransa'daki Ulusal Endüstriyel Çevre ve Riskler Enstitüsü) tarafından verilen bir tanımlayıcıdır. Bu kod, bir ürün veya ekipmanın test edilip sertifikalandırıldığı süreci ve sonuçlarını gösterir. İNERİS, patlayıcı ortamlarda kullanılan ekipmanların güvenliğini ve uygunluğunu değerlendirme konusunda yetkilendirilmiş bir kuruluştur. ATEX direktiflerine uygunluğunu belgeleyen sertifikalar da verir. Bu nedenle, ATEX İNERIS kodu bu sertifikaların veya test raporlarının üzerinde yer alır ve ilgili ürünün ATEX direktiflerine uygunluk sürecinde referans olarak kullanılır.

Exproof ürünler

Ex-proof ürünler, patlayıcı ortamlarda güvenli bir şekilde kullanılabilecek şekilde tasarlanmıştır. Ex-proof, patlama riski olan bölgelerde kullanılmak üzere üretilmiş ekipmanları ifade eder. Bu tür ürünler, patlayıcı gazlar, buharlar veya tozların bulunduğu alanlarda çalışanları korumak için tasarlanmıştır.

- Patlama riski olan ortamlarda kullanım için sertifikalandırılmıştır.
- Patlamaya dayanıklı malzemeler kullanıldı.
- Patlama riski taşıyan gaz ve buharların varlığında elektrik kıvılcımlarının veya yüzey sıcaklıklarının patlamaları önlemek için tasarlanmıştır.

Endüstriyel tesisler, kimyasal tesisler, petrol ve gaz platformları gibi patlama riski yüksek ortamlarda bu tür ürünler genellikle kullanılır. Ex-proof ürünlere kamera sistemleri, sensörler, iletişim ekipmanları  aydınlatma armatürleri , fiş prizler , panolar , projektörler ve elektrikli ekipmanlar dahildir.

Uluslararası standartlara (örneğin ATEX Direktifi) uygun olarak üretilen Ex-proof ürünler, kullanılacakları ortamların güvenliği için hayati önem taşır. Bu ürünlerin seçimi ve kullanılması, patlama riski olan ortamlarda çalışanların güvenliğini garanti etmek için çok önemlidir.

Gazlı ortam KOD tanımlama
Örnegin : II 2G Ex db IIB T* Gb

ATEX (Avrupa) standartına göre patlayıcı gaz ortamları için tasarlanmış elektrikli cihazların sınıflandırılması bu tanımda açıklanmaktadır. Bu sınıflandırmayı adım adım inceleyelim:

II: Endüstriyel uygulamalar için elektrikli ekipmanların tasarımı ve kullanımı bu grupta ele alınmaktadır. Bu, genel olarak gaz ve buhar ortamları için doğrudur.

2G, gaz ortamının patlama tehlikesi seviyesini gösteren bir rakamdır. Orta seviye tehlike sınıfı için "2" rakamı kullanılır. Gaz ortamı "G" ile gösterilir.

Ex: Bu bölüm cihazın patlayıcı ortamlarda güvenli bir şekilde kullanılabileceğini gösterir.

d: Patlama geçirmez kasa içinde bulunan cihazlar bu harfle belirtilir. Bu tür makineler patlayıcı gaz içeren ortamlarda kullanılabilir.

B: Bu harf, cihazın patlayıcı gaz ortamlarında kullanılabileceği patlama gruplarını ifade eder. IIB sınıfındaki patlayıcı gazlar için uygun olduğunu gösteren "b" grup.

IIB: Bu grup cihazın hangi tür patlayıcı gazlar için uygun olduğunu belirler. Metan ve propan gibi orta seviye patlama riski olan gazlar IIB kapsamında yer alır.

T*: Cihazın yüzey sıcaklığı sınıfı bu bölümde belirtilir. Cihazın yüzey sıcaklığının belirli bir sınıfın altında olduğunu ve harfle gösterilen maksimum sıcaklık sınıfına uygun olduğunu gösteren "T*" bölümü gösterir.

Gb: Bu harf kombinasyonu, cihazın gaz ortamlarında kullanılmaya uygun olduğunu ve "Gb" sınıfında patlama grubuna uygun olduğunu göstermektedir. Gaz ortamında düşük seviyede patlama tehlikesi, "Gb" sınıfına atıfta bulunur.

Bu nedenle, "II 2G Ex db IIB T* Gb" tanımı, cihazın gaz ortamlarında (gaz) kullanımı için belirli güvenlik özelliklerini ve standartlarını karşıladığını göstermektedir. Bu tür sınıflandırmalar, endüstriyel güvenlik standartlarını karşılamak ve patlama risklerini azaltmak için gereklidir.

Tozlu ortam kod tanımlama
Örnegin II 2D Ex tb IIIC T** *C Db

Bu ifade, uluslararası bir sertifikasyon standardı olan ve tehlikeli alanlarda kullanılan ekipmanların sınıflandırılması için kullanılan bir kod sistemini tanımlar. İşte bu kodun anlamı:

- **II 2D**: Bu kısım, ekipmanın hangi sınıf ve bölgede kullanılabileceğini belirtir. "II" sınıfını ifade eder, yani gazların veya buharların bulunduğu ancak sürekli olarak veya normal koşullarda mevcut olmadığı tehlikeli ortamlar için uygundur. "2D" ise ekipmanın spesifik tehlike türü ve derecesini belirtir, burada "2" tozların var olabileceğini, "D" ise ekipmanın toza karşı koruma seviyesini ifade eder.

- **Ex tb IIIC**: Bu kısım, ekipmanın patlayıcı tozlarla ilgili koruma seviyesini belirtir. "Ex tb" toz patlama koruma standardını ifade eder. "IIIC" ise ekipmanın tozların bulunduğu ortamlarda çok yüksek koruma sağladığını gösterir.

- **T** ***C**: Bu kısım, ekipmanın yüzey sıcaklığı sınıflandırmasını ve sıcaklık sınıfını belirtir. "T" kısmı, maksimum yüzey sıcaklığını belirtir. "***" ise sıcaklık sınıfını belirtir, burada üç basamaklı bir sayı veya harf kombinasyonu olabilir, örneğin "T100" gibi. "C" ise ekipmanın sıcaklık sınıfının Celsius cinsinden belirtildiğini gösterir.

- **Db**: Bu kısım, ekipmanın tozların patlayıcı niteliklerini göz önünde bulundurarak tasarlandığını belirtir.

Bu tür bir kodlama, ekipmanın hangi ortamlarda ve hangi koşullarda güvenli bir şekilde kullanılabileceğini standart bir şekilde tanımlar. Bu tür bilgiler, patlamaya karşı koruma gerektiren sanayi tesisleri gibi tehlikeli ortamlarda çalışan personelin güvenliği için kritik öneme sahiptir.